Sacré Coeur – Montmartre, giáo đường giữa lòng ngôi làng nghệ thuật

Làng Montmartre giống như một kho báu của Paris, nơi ở của những vị thần bảo hộ thành phố. Từ trên cao này họ có thể nhìn xuống cả Paris rộng lớn nhộn nhịp.

Trên đỉnh đồi Montmartre là đền thờ Sacré-Coeur. Ngôi đền này được xây nên bởi quốc nguyện (voeu national), sau cuộc bại chiến của Pháp trước nước Phổ năm 1870, người dân Pháp muốn xây một đền thờ có tên gọi là Thánh tâm Chúa Jesus (Sacré coeur de Jesus), nơi tượng trưng cho sự ăn năn, đức tin và hi vọng. Họ hi vọng nếu đặt niềm tin vào Jesus, nước Pháp lại khôi phục huy hoàng.

Vậy là một đại giáo đường (basilica) theo kiểu romano-byzantin được xây nên. Dù tuổi đời quá trẻ so với các huyền thoại Vatican hay Sainte-Sophie của Constantinople nhưng giáo đường Sacré-coeur đã trở nên quá nổi tiếng nhờ địa thế độc nhất ở Paris.

Bắt đầu từ trạm metro Anvers hay Barbes, bạn có thể đi bộ lên những bậc thang bằng đá ngoằn nghoèo để lên đồi. Từ xa bạn đã có thể nhìn thấy nhà thờ Sacré Coeur sừng sững giữa trời xanh. Do nhà thờ được xây trên đỉnh đồi, ở phía cực Bắc của Paris và mặt hướng về thành phố Paris, nên từ quảng trường trước cửa chính của nhà thờ là nơi bạn sẽ nhìn thấy được cả Paris từ trên cao.

Từ dưới chân đồi lên đến đỉnh là một khu dân cư quán xá vô cùng đông đúc. Những ngôi nhà chung cư mọc san sát trên sườn đồi . Là một trong những khu phố có kiến trúc đặc trưng của Paris. Có thể tưởng tượng ngọn đồi này giống như một cái bánh kem khổng lồ có nhiều tầng và có rất nhiều con đường bậc thang chung quanh, giúp cho người ta có thể đi lên hoặc đi xuống các tầng từ bất kì hướng nào.

Rue du Mont-Cenis, một trong những con đường bậc thang cổ nhất của ngôi làng Montmartre

Ngôi làng nghệ thuật từ thế kỉ 17

Quảng trường Tertre từ xưa là nơi sinh hoạt của nhiều hoạ sĩ, nhạc sĩ hay nhà thơ. Có lẽ vì khung cảnh thơ mộng của ngọn đồi, sự xinh đẹp của ngôi làng cổ này đã thu hút vô số những người làm nghệ thuật tới đây sống, trong số đó nổi tiếng nhất là ca sĩ Dalida và 2 hoạ sĩ huyền thoại Picasso và Van Gogh. Ngày nay, quảng trường Tertre còn được mệnh danh là góc phố nghệ sĩ, mảnh đất nhỏ này được chia đều để những người hoạ sĩ bày bán tranh, và nhiều nhất là vẽ chân dung cho du khách. Ở đây giống như một khu chợ của hoạ sĩ, mỗi quầy hàng được gói gọn trong một cái dù mà nhìn từ xa bạn có thể thấy một thảm dù nhiều màu sắc chen nhau như nấm. Đáng tiếc là có quá nhiều những hoạ sĩ vẽ chân dung và có lẽ họ quá chật vật với cơm áo nên đã khiến việc những bức tranh trở nên một món hàng công nghiệp. Họ vẽ chân dung bằng than chì rất đẹp, rất giống người thật nhưng họ chỉ vẽ một cách máy móc, để kiếm vội mấy chục bạc. Họ không sáng tạo nữa, họ chỉ vẽ một cách máy móc theo thói quen, chỉ scan chân dung của khách bằng bút chì.

Nhưng cũng có rất nhiều quầy tranh rất đẹp và đa dạng phong cách, tôi vẫn thích nhất những bức sơn dầu vẽ đường phố, vẽ những khung cửa sổ nhỏ có những chậu hoa phong lữ màu đỏ hay những ngôi nhà có hoa tử đằng tím leo trên tường. Tôi nghĩ đó là những ngôi nhà của làng Montmartre ngày xưa. Dù là những hoạ sĩ đường phố không tên tuổi nhưng tranh của họ cũng rất đắt, những bức to có thể lên đến sáu bảy trăm euro. Đến đây bạn sẽ có cảm giác mình như đang đi tham quan một bảo tàng ngoài trời, một bảo tàng đa phong cách của hơn một trăm hoạ sĩ đến từ khắp nơi. Tôi nhớ đến bố, nhớ đến quầy tranh phong cảnh vẽ bằng sơn dầu có lồng đá của ông bày bán trên đường Hoà Bình, chỉ có vài trăm ngàn một bức to.

Ngôi làng Montmartre nhộn nhịp với những hàng quán không lúc nào ngơi khách. Có những cửa hàng có lẽ đã tồn tại vài trăm năm. Nếu đến Le Bon Bock, nhà hàng lâu đời nhất của Montmartre, nơi Picasso đã từng ngồi ăn những năm tuổi hai mươi, bạn có thể tìm lại không khí của Paris vào cuối thể kỉ mười chín. Đến những nhà hàng cổ xưa như Le Bon Bock, hay A la Pomponnette, bạn không chỉ ăn, mà làm một chuyến du hành ngược thời gian, đó không còn đơn thuần là những nhà hàng nữa mà đã trở thành những bảo tàng sống động, nơi mà nội thất, trang trí, tranh vẽ, không khí, bụi bặm, ánh sáng vẫn còn nguyên như hai trăm năm trước.

Tôi thích Montmartre ở chỗ dù đông nghẹt du khách nhưng chỉ cần rẽ qua một con đường khác là bạn sẽ tìm thấy những khu phố yên bình, và trong số đó, đường L’Abreuvoir có lẽ là con đường đẹp nhất mà tôi biết. Có nhiều hoạ sĩ đã đến và vẽ lại nơi này, như Jacques Ruiz, Roger Bertin, mà có lẽ nổi tiếng nhất là Utrillo, người hoạ sĩ sinh ra ở Montmartre, đã vẽ hết các sắc thái của Montmartre. Đây là con đường uốn cong từ quảng trường Dalida đi lên tới phía giữa làng, phía bên trái là những ngôi nhà hiện nay được chính phủ bảo tồn, có những bức tường xanh mướt màu lá xen lẫn màu tím nhạt của hoa tử đằng cuối tháng tư. Ở cuối đường có một ngôi nhà màu hồng tên là “La Maison Rose”, ngôi nhà đầu tiên của con đường này vào giữa thế kỉ 19, bức tường màu hồng đặc trưng và những khung cửa sổ màu xanh lá vẫn được giữ nguyên vẹn.

Rue de l’Abreuvoir – con đường dẫn đến gia súc tới máng nước ngày xưa.

La maison rose

Từ đường L’Abreuvoir đi thẳng tới là đường Cortot, trên đó có bảo tàng Montmartre. Nơi đây ngày xưa chính là nơi sống và là xưởng tranh của cả gia đình hoạ sĩ Maurice Utrillo. Đây cũng là một con đường đá rất đẹp với những ngôi nhà gạch mặc lớp áo xanh mướt của cây nho dại.

Cách quảng trường Tertre không xa là quảng trường Emile Goudeau, nơi này vào đầu thế kỉ 20 là một xưởng tranh nghèo nàn có tên là le Bateau Lavoir, Picasso đã tới đây và vẽ một bức tranh quan trọng trong cuộc đời của mình, bức Les Demoiselles d’Avignon, bước khởi đầu của trường phái tranh lập thể (cubism).

Cứ như thế dường như mỗi góc phố của Montmartre đều ẩn chứa những câu chuyện bất tận của những người nghệ sĩ. Nên đừng chỉ đến dưới chân Sacré-Coeur để ngắm Paris và chụp ảnh, đừng chỉ đến Tertre để mang về một bức tranh chân dung không hồn. Hãy đi sâu vào những phố nhỏ, để thấy phố vẫn rất đẹp và bình yên, đến ngồi ở băng ghế trong góc quảng trường Dalida và ngắm một anh chàng sinh viên tóc xoăn ngồi bệt dưới đất chơi ghita, hay lách vào một con đường bậc thang nhỏ và bắt gặp một cặp đôi đang trò chuyện. Montmartre không chỉ rộn rã du khách, Montmartre vẫn là một ngôi làng của nghệ sĩ, đẹp cổ kính thơ mộng như trong những bức hoạ của ngày xưa.

Một góc đường vắng yên ả của Montmartre